Tijdens
de cadeautjesjacht in de kerstperiode stapte ik samen met mijn dochter een
boekhandel binnen. Terwijl zij snuisterde in de jeugdboeken pufte ik even uit. Ik
keek rond en zag rechts van me het “gouden boek voor meisjes” met roze
achtergrond. Uiteraard in duo aangeboden met de blauwe tegenhanger voor
jongens. Links sprong het “leesboek voor jongens” in het oog met stoere jongens
op de kaft. Ook hier samen met het “leesboek voor meisjes” aangeprezen, maar
dan wel met een andere cover vol vrolijke vriendinnen.
Niet
alleen de kaft, ook de inhoudstafel verried een andere wereld. Jongens krijgen
vooral verhalen over dino’s, voetbal, ridders en spoken voorgeschoteld; meisjes over
vriendinnen, prinsessen, liefde en pony’s. Treffend door mijn dochter
samengevat als stoer versus lief.
De
roze wereld van bekoorlijke prinsessen en de blauwe wereld van stoere helden duikt
niet alleen op in de boekhandel. Stap een speelgoedwinkel binnen of blader door
een speelgoedcatalogus en het is meteen duidelijk dat er meisjes- en
jongensspeelgoed is. Jongen? Dan zijn er robotten, wetenschapskits en auto’s in
de aanbieding. Meisje? Vast geïnteresseerd in parels, roze huishoudspullen of de
nieuwste pop. Apartheid troef in speelgoedland. En wil je als jongen een pop,
dan lijk je voorbestemd om homoseksueel te zijn. Bovendien is in de
poppenwereld wit de standaard. Als er al poppen met een kleurtje zijn, dan
worden ze gelabeld als “exotisch”.
Hoewel
de opdeling van speelgoed in meisjes- en jongensspeelgoed niet nieuw is, neemt
de tweedeling nog toe. Een mooi voorbeeld hiervan is Lego. Tot het begin van de
jaren ’80 richtte Lego zijn reclame expliciet op zowel jongens als meisjes,
onder het motto “the urge to create is equally strong in all children”. Meisjes
en jongens lieten hun creativiteit los op dezelfde set legosteentjes en
figuurtjes. Maar de laatste decennia maakt Lego meer en meer onderscheid. Denk
aan de pastelkleurige reeks Lego Friends, expliciet gericht op meisjes met
scènes zoals een schoonheidssalon of een boottrip naar de dolfijnen.
Waarom
moeten we ons zo druk maken over stereotiep speelgoed of stereotiepe boeken?
Precies al spelend en lezend verkennen kinderen de wereld rondom hen, ontdekken
ze hun talenten en ontwikkelen ze hun vaardigheden. Daarom is het belangrijk
dat kinderen experimenteren met een zo breed mogelijk gamma aan speelgoed, verschillende
spelervaringen beleven en geconfronteerd worden met zoveel mogelijk diverse
personages tijdens hun leesavonturen. Want speelgoed en boeken zijn niet
neutraal. Wat leren de bij uitstek stereotiepe speelgoedcatalogi? Dat meisjes
eerder bezig horen te zijn met hun uiterlijk, shoppen, huishouden en zorg,
terwijl jongens vooral inventieve techniekers moeten zijn, actief en
ondernemend. Op die manier worden kinderen van meet af aan in hokjes geduwd.
Speelgoed
weerspiegelt vandaag vooral een traditioneel samenlevingsmodel, waarin vrouwen
een zorgende rol opnemen en instaan voor het huishouden terwijl mannen beschouwd
worden als avontuurlijk, creatief en ondernemend. Het is dan ook niet
verwonderlijk dat zo weinig jongens kiezen voor zorgberoepen of meisjes een
technische studiekeuze maken en de rolpatronen thuis zo onveranderlijk blijken.
Speelgoed is uiteraard niet de enige oorzaak, maar duwt kinderen wel mee van
jongs af aan in een bepaalde richting. Phumzile Mlambo Ngcuka, VN-directeur
vrouwen, zei onlangs nog, op de Internationale Dag van Vrouwen en Meisjes in de
Wetenschappen: “We moeten hoogdringend de plaatsen waar kinderen spelen, leren
en opgroeien ontdoen van alle stereotypen”. Anders blijft het zo dat 6-jarige
meisjes jongens slimmer vinden dan hun eigen seksegenoten, zoals onlangs nog
uit een internationale studie bleek die in het toonaangevende wetenschappelijke
tijdschrift Science gepubliceerd werd.
Een mentaliteitswijziging
is nodig. Stereotypering is schadelijk en beperkt ontwikkelingskansen. Je zal
maar het meisje zijn dat houdt van avontuur of techniek. Of de jongen die
gecharmeerd is door de droomwereld van elfen en eenhoorns. En dat zijn geenszins
uitzonderingen. Gelukkig maar! Laat de verbeelding aan de macht in die jonge
lezershoofden met diverse personages die buiten de klassieke lijntjes kleuren
en hen zo heel verschillende identificatierollen aanbieden om zich in te leven.
En kleur moet ook meer zijn dan exotiek, maar gewoon deel van het dagelijks
leven. Willen we kinderen optimale ontwikkelingskansen geven, dan moeten we
ophouden met hen in hokjes te stoppen. Daar worden niet alleen zij, maar de
hele samenleving beter van.
Daarom
richtten Furia, Femma, Ella, VIVA-SVV, RoSa, Vrouwenraad en çavaria het
actieplatform “Vrij Spel Kinderen Kiezen Wel” op. Het platform, dat intussen de
steun heeft van de Gezinsbond, reageert tegen de opdeling in jongens- en
meisjesspeelgoed en de stereotypering die zo in stand gehouden wordt. Vrij Spel
Kinderen Kiezen Wel heeft een Facebookpagina waar nieuws en ervaringen gedeeld
worden, sensibiliseert het publiek via straatacties en een methodiekenkoffer,
beloont goede praktijken van speelgoedwinkels met een label en geeft advies. Meedoen?
Deel je ervaringen op de Facebookpagina, ga op stap als mystery shopper of
probeer de methodiekenkoffer uit.
Sofie De Graeve is
woordvoerster van Furia (tot 2016 Vrouwen Overleg Komitee). Furia is een
feministische denktank en actiegroep die ijvert voor een solidaire en meer
gelijke samenleving. Sofie is ook één van de treksters van Vrij Spel Kinderen
Kiezen Wel.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten